Ugma sa Cebuano

Kahibalo man ta tanan nga gi-ila ang Latin isip usa ka patay nga pinulongan. Pero kahibalo ba mo ngano?

Namatay ang pinulongang Latin kay usa kini ka magarbosong pinulongan. Nga imbis ang usa ka linggwahe angay abli sa kausaban, wala kini nagpadungag o nagpakuha og mga pulong sa iyang bokabolaryo. Maayo gani dili ingon ani ang dilang Cebuano.

Nakabantay ko nga sa inadlaw-adaw nakong pakig-istorya sa akong pamilya, amiga o mga kaila, sak-sak sinagol ang akong Binisaya. Ang kargaduhang pamaagi sa pag-istorya sa mga tawo karon kay di na ang putling Bisaya tungod sa pag-apil sa mga pulong sa Iningglis o Tagalog. Pero okey ra ni nako. Kay kung dili man gayod modawat ug kausaban ang Bisaya sa panahon karon mabiyaan ug matay-an na ang paggamit ni ini. Kinahanglan abli sa pagbag-o ang usa ka linggwahe kung gusto ni mabuhi hangtod sa hangtod.

Og mao kini ang para nako ang dili malikayang kaugmaon sa Cebuano. Magpadayon ang pag-apil ug pagdawat sa mga pulong dili iya. Magpadayon ni siyang masagulan og laing sinultian nga naay posibilidad makalimtan ang orihinal nga Binisaya nga di na ma-abtan sa umaabot pa nga kaliwatan.

Usa kini ka subo nga kahimtang – ang hingpit unyang paghikalimot sa putling Bisaya. Kini maisip nga usa ka hagit sa umaabot nga henerasiyon. Naa karon nila ang responsibilidad nga hinumduman ug isipong bahandi ang orihinal na porma sa Cebuano. Sila ang paglaom nga dili mamatay ang nahisgotan nga linggwahe ug ang dili pagtugot nga hingpit mapapas ang orihinal nga Binisaya.

Angayan nato higugmaon ang kung unsay ato kay wala nay laing muhigugma ani kondili kita ra. Kung imo ni ilambigit sa Cebuano, kinahanglan pud nato kini higugmaon. Unya unsaon man nato pagpakita sa atong paghigugma ani?

Daghan man ang mga pamaagi. Usa na ani kay ang paggamit gayod sa tarong ug saktong Binisaya. Bahalang magsulti gihapon tag sak-sak sinagol Binisaya pero kahibalo ta sa unsay sakto. Mahimo pud nato ablihan ang atong panghuna-huna sa pagkat-on og mga lawom ug bag-ong pulong sa Cebuano.

Bisag unsa man ang pamaagi nga ang atong pilion, usa lang ang ato gayong kanunay hinumduman. Nga kita mapasigarbohong moangkon nga kita Bisaya ug ilabi na sa paglitok sa saktong Binisaya!