Friday, August 24, 2007

Midterms Test V

1.Ekonomiya

Aw, siyempre ako gayong ipalambo ang atong ekonomiya. Buhaton kini nako pinaagi sa paghatag ug trabaho sa mga way trabaho. Apan angay nga sa sulod sa usa ka tuig nakahat ko ug 800,000 o mas daghan pa akong nahatang nga trabaho. I.presure nako akong kaugalingon manigkamot kini manghitabo. Manimbitar kog mga langyaw nga inbestors. Ako ning makab-ot sa paghimu nga malinaw anga tong nasud. Ganahan mu-invest ang mga langyaw kon ang atong nasod stabilize. Ug labaw na sa tana, pasakaan nako ang suhulan sa mga manrabaho ug palapdan ang mga benepisyo sa maestra ug mga nurses diri sa Pilipinas. Sa kining lakang, ani-ay magpabilin sa ato manrabaho busa dili na mag-brain drain.

2.Politika

Usa sa mga nakada ug bati sa atong nasud puy-an ug panrabahuan, kay tungod sa atong hugaw nga politika. Kon ako naa sa lugar ni Arroyo, pasayloun nako ang tanan nakong mga gabangga sa politika. Kalimtan kung unsa ka nga campo gikan ug trabaho lang para makaserbisyo sa atong mga igsuong Pilipino. Ako pud gayong idinili ang pork barrels sa mga senador ug congressmen. Usa sila sa mga nakada ug tigaw sa lower ug upper house kay mo man ang ibayad sa pagpalitanay ug boto. Ako pud ipakita ang listahan sa nakagasto sa sulod sa usa ka buwan didto sa mga taw ug mga opisyal pud. Ug labaw sa tanan, dili hugawan o daoton ang pangan sa pikas nimung opisyal. Kon dili mag-team building ang upper ug lower houses para mas masuod sila di madugay pero sa maayong paagi.

3.Kultura

Kada buwan mangambit ako ug mga kalihukan kung asa mapakita ang maanyag natong kultura. Ug kada tuig angayan nga naa tay ipakita sa tibouk kalibutan ma salida man kini sa movies, o usa ka kalihukan sa PICC nga manawag sa atenshun sa mga langyaw. Sa kadtong mga wala diri sa Pilipinas, ioatab ang sila sa pagpaklambo sa kultura sa mga nasud nga ilang gipangtrabahuan. Angyan nilang d makalimtam ang Pilipinas ug ang kultura niyang pirting datua. Ug labaw sa tanan iginadili nako ang pagpakita sa tanan nga langyaw nga mga butang ug salida sa T.V. Angyan ni nakong ipalusot sa MTRCB kon angayan ba kini mapakita sa eskwelahan.

4. Kalikopan (environment)

Ipadayon kanako ang pagsaulog sa Miss Earth diri sa Pilipinas. Apan ako kini siyang mas tagaan ug dakong suporta ug exposure para mas makita siya sa mas daghang parte sa kalibutan. Usa man gud ni siya kadakong kalihokan para mapromote atong maanindot nga kalikopan. Dayon maghimo ako ug mga kalihokan nga gisuportahan sa gobyerno para sa mga Plant a Tree Cause. Kini i-dokument ug ipakita sa T.V.. Ako pud gayod mas i.istrikto ang pagsunod sa mga paktoriya nga maggamit gayod ug filters para sa ilang mga aso. Sa mga motor vehicles, ginahanglan na sila ma-agi gayod ug emission testing kada tuig. Ug ilabaw sa tanan, akong tawagong preserved area ang mga lugar nga hinay-hinay na nga namatay.

5.Amnestiya sa mga rebelde

Ako lang kini siyang ihatag sa mga deserving. Unsaon ni nako pag-ila, kung klaro nga walay malisiya sa politika ang ilang mga tuyo. Akong taga-an ug amnestiya ang mga Oakwood mutineers kay para nako hinungdanon man to nga lihok. Pero kanang mga nakapatay gayod nga mga rebelde, ako pa sila ipa-priso ug pila ka tuig bago sila nako taga-an ug pasaylo. Nagatoo ako nga kung maghatag ako og amnestiya sa mga rebelde, mas madani ang mga taw mutabang sila sa pagpalambo sa atong nasud. Kini pud makatawag ug panahiusa sa atong tanan.

Midterms Test IV

Kon katagan ko og usa lang ka gahom, ang akong pilion kay ang gahom nga makakuha ug bisag unsa nga gahom kung akong tawagon o kinahanglanon. Maro man kini nga paghuna-huna pero para nako mas praktikal kini sa pagsulbad sa mga mosunod nga mga problemaha.

1.Pagkakabos sa Pilipinhon

Ang pagkakabos sa mga Pilipinhon, akong sulbaron sa pagtawag sa gahom nga makahimo ug kwarta. Tagaan nako tanang Pilipino nanginahanglan ug maayo. Apan kadtong mga datu na dili na sila nako tagaan ug kwarta pa. Wa pa gani siguro basin sa pagtawag nako sa gahom nga makahimo ug kwarta, ang kwarta sa mga datu kaayo ang makuhaan. Para naa gihapon stabilidad ang currency sa atong ekonomiya. Para nako sa kining pamaagi, mapataas ang kada –usang Pilipino. Ang mga datu dili na mangdatu pa ug maayo ug kadtong mga pobre dili mahimong mas kabos pa gayod.

2. Pagkabungkag sa Pamilya

Ang pagkabungkag sa mga pamilya akong sulbaron sa pagtawag sa gahom nga makahunong ug oras. Akong hunongon ang oras ug ibalik sa kadtong panahona kung asa wa pa gabungkag ang banay. Dayon gikan didto ilikay nako sila sa katong rason ngano makapabungkag nila. Pagkahuman, ipabalik nako ug andar ang oras. Sa akong gibuhat matagaan ug laing kahigayunan matarong ug maporma nila ilang pamilya para din a gayod magbuwag.

3. Terorismo

Ang terorismo akong sulbaron gamit sa pagtawag sa gahom nga magpakita kanako kung asa sila nanago. Sa pagkahibaw kung asa sila nanago, ako silang mabantayan sa ilang mga lihok. Og kung sila mubuhat na gayod og saktong paglakang na sa balod dinha na nako ipatawag ang mga pulis. O kung kans.a ko makakuha ug saktong ebidensiya sa ilang pagplanu sa sunod nilang lihok, dinha ko manawag sa tabang sa kaghamhana. Dakpon sila bag-o pa nila mabuhat ilang giplanuhan. Kadtong wa pa nako makit-i gamit sa akong gahom mangahadlok ug magbag-o nalang gayod.

4. Aborsiyon

Ang problema sa aborsiyon akong sulbaron gamit sa pagtawag sa gahom nga makakita sa umaabot. Kada-babaye nga magplano o padung na magpa-abort akong makit-an kini usa o duha ka semana bag-o manghitabo. Gamit sa akong nakit-an ako duolon kadto nga babay ug storyahan siya sa iyang problema ug ilayo siya sa sayop nga desisiyon Kung layo man siya kanako, ako nalang pung tawagon ang lain napud nga gahom – ang gahom nga makalupad. Ako siyang adtoon sa ilha ug makihinabi ako. Sa saktong pagduol ug pagstorya, malikayan ra gayod ang ilang umaabot untang buhaton.

5. Kahakog

Ang kahakog akong sulbaron gamit sa pagtawag sa gahom nga makagaba sa kadtong mga naghinakog. Unsaon man nako kuno pagkibalo kinsa ang mga naghinakog< Aw, tawagon napod nako balik ang gahom makakita sa umaabot. Kadtong dili na nako mastoryaan para ilikay sa sayop o kadtong mag-ginahi sa ulo nga di maminaw sa akong badlong, pabayron nako sa iyang nabuhat pinaagi sa karma. Kung unsay may gibuhat niya mabalik ra kaniya kini apan doble na sa iyang gibuhat nga pagdinalo.

Midterms Test III

Angel of Mine

When I first saw you I already knew
That there was something inside of you
Something I thought that I would never find
Angel of Mine

I look at you looking at me
Now I know why they say the best things are free
Gonna love you boy, you are so fine
Angel of Mine

How you changed my world you’ll never know
I’m different now, you helped me grow

Chorus:
You came into my life
Sent from above
When I lost all hope
You showed me love
I’m checkin for you
Boy you’re right on time
Angel of Mine

Nothing means more to me than what we share
No one in this whole world can ever compare
Last night the way you moved
Is still on my mind
Angel of Mine

What you mean to me you’ll never know
Deep inside I need to know

(Chorus again until fade)


Binisaya:

Akong Anghel

Una nakong kita nimu, kibaw nako
Nga aniay ispisyal kanimo
Katong abi nako di nakp makit-an
Akong Anghel

Nakabantay ko nagtan-aw ka nako
Karon kibaw nako libre ang mga nindot gyud
Higugmaon tika, way sukaran
Akong Angel

Wa ka kibaw unsa ko nimo pag-usab
Nitubo ko, tungod kanimo

Chorus:
Gikan kas langit
Para kanako
Kadtong wa nakoy paglaum
Gihigugma mo ako
Ang pag-abot nimu
Sakto gyud sa oras
Akong Anghel

Wa nay mulabi pa sa kung unsay naa nato
Wa nay lain pang taw mulabaw

Imong mga lihok gabi-i
Akong pang gihuna-huna
Akong Anghel

Wa ka kibaw unsa ka gyud nako
Pero angay kong makibaw
(Chorus napod hangtod mawala)

Ang akong kantang napili nagpasabot sa kalipay sa nagkanta sa iyang paghigugma sa usa ka taw. Kini nga taw, gi-isip sa nagkanta nga iyang anghel. Pinaagi sa kanta, gipabati pud ang pagpasalamat nga nakit-an niya ang iyang kaugalingong anghel. Dili kuno niya mapahibaw kung unsa gayod tong tawhana para sa iyang kinabuhi. Pero tungod sa maayong pag-usab sa nagkanta, dako gayod ang epekto. Masabtan pud sa maminaw nga natawag niya nga iyang anghel kato nga taw. Kini tungod kay sakto ra sa timing ang pag-abot ato sa iyang kinabuhi. Kadtong gibiyaan na sa siya sa tanan, gipangga siya sa iyang anghel. Nagpabati ang nagkanta sa iyang paghimaya nga wala na siyay ilabihong laing taw sa iyang kasingkasing kung do kato rang iyang anghel.

Karaan na kining kantaha apan nagpabilin kining duol sa akong dughan. Daghan ang mga memorya ang akong mahinumduman pinaagi aning kantaha ilabi kadtong pag-grade six nako. Didto ko una nakasuway nga makamigo ug laki nga nakilig pud kog diyutay sa among pagkitaay ug pagstinuryaay. Taphaw pa kadtong akong pagsabot sa anghel atong mga panahuna. Unya bag-o bag-o lang, nabalik ni nako ug kanta-kanta. Tungod siguro kay ania nakoy murag anghel ni-abot sa akong kinabuhi karon. Ma-relate man gud nako sa mga nanghitabo karon nga human sa usa ka pagsakit sa dughan, ani-ay ni-abot para mu-am-am kanako.

Midterms Test II

Ako ug Akong Pamilya

Ang akong pamilya ug among matang sa kinabuhi yano lang ug dili sama sa mga datu parihas siguro sa Banay ni Mayor Andal. Isip usa ka pamilya daghan kami ug mga trip gikan sa pagkaon, mga binuhatan, ug bisag storya sa mga Ungo sa Naga. Maka-ingon ako hilig og pagkaong cholesterol ang akong pamilya ilabi na sa among paborito gayod nga Inasal sa Talisay. Hilig pud kami sa Chicharon sa Carcar, usa sa labing sikat nga pasalubong diri. Usahay pud makapanihapon mi ug Manok ni San Pedro kung wala nay oras aron magluto dayon gipanggutom na gayod mi. Sa akong mama, magkasinabot kami sa amung Suruy-suroy sa Colon para sa barato ug nindot nga mga sanina. Sa akong mga manghod, kami kanunayng aktibo, maglingaw-lingaw ug mag-away labaw pa sa Gubat sa Tres de Abril. Unya kada-away namo makahatag kami ug Bakho sa kasingkasing didto sa among mga ginikanan. Mao ayaw nagkahibung kung mahimong kaugalingong bersiyon akong papa sa Martial law ni Marcos sa amung balay. Apan malipayon gihapon ako tungod ang pamilya angay anaay moto ng “Bisag saging basta loving.”

Midterm Test I

1.Unsay paboritong landmark sa Sugbo? Ngano man?

Ang Magellan’s Cross ang na-ay kinadak-ang epekto sa cultura sa Sugbo. Busa para nako kini ang akong paborito. Kini ang nagpatimaan ka nato sa sinugdanan sa atong Christianismo. Kung dili tungod sa pagbunyag sa atong mga katigulangan atong panahuna, basin Muslim tah o kanang di manuo sa Ginoo kita mga Sugbuanon karon.

Isip usa ka deboto sa Christianismo, dako ang akong pagpasalamat kay Magellan ug Rajah Jumabon. Nagatoo ako nga ang akong relihiyon kay naay dakong tabang kung unsa ug kinsa ako karon. Ang relihiyong Christianismo maoy ugat sa akong pagtuo ug gisundan sa dagan sa akong kinabuhi karon. Ug angay kini sundugon sa uban mga Katoliko. Atong isipon ang atong utang kabubuot, mao nanghinaot ako atong tagaan ug saktong pagtagad kining lugara. Ug dili lang himoung stand-byanan sa mga tigbaligya ug kandila ug kon unsa pa.

2. Sa imong tan-aw, unsay manghitabo kon ma-absuwelto si kanhi presidente Joseph Estrada? Ipasabot imung tubag.

Kon ma-absuwelto man si kanhi presidente Erap siguradong magbagulbol gayod ang mga kontra niya ilabi na sa politika. Usa na ani kay si Chavit Singson. Pero kutob ran a sila sa pagbagulbol.

Human sa labaw sa unom ka tuig nga pagkapriso sa Tanay, Rizal, humana napod ang ka-init sa iyang kontobersiya. Dili naman siguro siya atakihon karon sa kadaghanan sa mga taw matapos sa iyang pag-usab sulod sa labaw sa unom ka tuig. Dako na iyang natabang ilabi na sa pagbuhi niya og itik didto dapit kon asa siya napriso. Para nako, mas malipay si Presidente Arroyo kon ma-absuwelto si Erap. Dili naman makahagit ug kagubot ang iyang paggawas sa prisohan. Apan siguro ako dili nana siya mubalik sa politika, ug igo nalang mutabang sa iyang mga anak.

3. Sa imong tan-aw unsay mahitabo kon makonbikto si kanhi presedente Joseph Estrada? Ipasabot ang imong tubag.

Apan bali sa manghitabo kon ma-absuwelto si kanhi presidente Estrada, ang manghitabo kon siya makonbikto. Kagubot ang maong muresulta. Kini tungod kadaghanan sa mga kabos kay Erap. Matinabangon siya kanila ug manghinatagon, ma-pinansiyal ug ma-suporta man kini. Kahibalo si Presidente Arroyo ani, ug bisag ang mga advisers niya.

Sigurado man nga mu-file ug motion for reconsideration and campo ni Erap. Pero tungod dugay man ang maong proseso, magpabilin sa mga dalan ang mga mamrutesta. Kini muhatag ug mas dakong problema sa gobyerno kay imbis manrabaho sila sa ilang obligasiyon mapugos na hinuon sila ug bantay kanunay sa mga dalan. Ug kahibalo naman pod siguro ta nga kung gubot ang atong nasod, mugamay ang mga langyaw nga inbestors. Og mao kini ang makapasamot ug tibugsok sa atong ekonomikal nga status.

4.Palihug basaha ang atong nasudnong awit, Lupang Hinirang. Haom pa ba ni sa atong panahon karon? Ngano man? Ngano man dili?

Para nako ang nasudnong awit nga Lupang Hinirang kay dili na kaau haom sa panahon nato karon. Atong gi-ingon nga dili kita magpadaog-daog sa mga malupigon apan makita nato nga kita pa gani ang mugakos sa langgaw nga kagamhanan. Kon dili man nato akson, pangitaon nato ang ilang mga produkto ug ang kahigayunang makatrabaho didto. Atong gi-ingon dili gayod mawa ang sidlak sa atong bitoon sa atong watawat, apan di naman gani ta kahibalo murespeto sa pagtindog ug kanta og tarong sa nasudnong awit. Ang kanta pud naghisgot bahin sa atong mga maanindot nga natural resources. Apan kung tan-awon nato og maau, hugaw na atong mga kadagatan, opaw na atong mga kabukiran, baho na ang atong hangin, ug labaw sa tanan lagum na ang atong mga kalangitan. Pero para nako ang kinadak-ang dili na haom sa atong Lupang Hinirang ka yang kina-awahian nga bahin sa kanta. Nihit na kaayo ang mga taw nga andam magpakamatay para aning nasura.

Pero imbis ato ra ning libakon nga dili na haom ang Lupang Hinirang sa kasamtangang kahimtang karon sa Pilipinas, ato unta kini himoung hagit para kanato. Nga atong ibalik ug tinuoron ang mga pulong nga atong gipang-awit sa kanta.

5.Uyon ka bas a paghimong nasudnong bayani ni Ninoy Aquino? Ngano man?

Kung himoun mang usa ka nasudnong bayani si Ninoy Aquino ako musupak gayod. Para kanako usa ray angay mahimong nasudnong bayani para sa tibouk Pilipinas. Dili man gani kaayo ko kumbinsido nga si Jose Rizal atong ma-nasudnong bayani, kay mas mudapig pa ako kay Andres Bonifacio, unsa nalang kaha si Ninoy Aquino.

Dili man sa pag-ingon nga walay maayong nahimo si Ninoy, pero kuwang ra ang iyang nabuhat para nako. Libug napud kaayo kung mag sige tag ilis-ilis ug nasudnong bayani, mura man sad tag walay klaru ana. Apan kung tawagon nato siya isip usa sa mga bayani sa bag-ong panahon sa atong nasud karon, siguradong musuporta ako ana. Bilib ra ko sa iyang nabuhat ug nagatoo sakto ra ang maong ganti

Thursday, August 16, 2007

Kasinatian Nako sa Gugma

Usahay sa akong kinabuhi, makasinati ako og mga pagsulay. Ang kinalab-asang panghitabo kay kadtong akong gugmang gi-atay. Di man siya solid ug lawas or gwapo gayod nga pagkalalaki. Pero kung ikaw masayod gihigugma nako to siya ug maayo ug tinuod. Matud nila hagbay ra unta to nako gibuhian. Daghan ang nikontra sa among paghigugmaay kay para nila liar, evil ug way ayo siya nga pagkataw. Nagkadugay mi, nagkadaghan ang mga panahon nga nang hubag akong mata sa paghilak. Pero karon bisag wala na mi ug nagka-anam-anam na ug ayo ang akong kasing-kasing, daghan gayod akong nakat-onan sa kadtong charing nakong kasinatian.

Friday, August 10, 2007

Bahin sa Bizrock

"Charing! Nailad ko sa buing..." Kini bay mga pulong nga ilado kanimo? Kung o, tatak Sugbuanon ka gayod tungod kini ang sampol sa Bizrock.

Bizrock ang bag-ong asenso sa Binisaya sa aspektong musika. Usa kini ka rock nga clase unya Bisaya ang gigamit nga dila. Sikat kini karon ug daling nagpalapad sa iyang pangan.

Tungod sa iyang linggwaheng gigamit mas dali kini masabtan ilabi sa mga wala kagradwar. Pang-masa man kini tawagon ania pud siyay kinaiya nga makapamatikod gayod.

Pero ang kinadak-ang rason ngano sikat ang Bizrock para nako kay mga batan-on mismo ang gasugod ani. Unya kay di man kaayo dako ang Sugbo, dako gayod ang posibilidad kaila ra nimo ang nagkanta. Kini maka-ambit nimo nga magsugod pod ug imuhang kaugalingong banda. Mao managhan gayod ug mas dali ang pagpalapad niini. Unya mas dali mulambo.

Busa unsa pa imung gihuwat! Suportahi ang atong produkto! Bizrock na kita!

Dili Kita sa Huwaw

Sa imong tuo, sa imong wa
Panahon karon sa pag-uga
Nangaliki ang yuta
Nangamatay ang Narra

Pondo sa tubig nagkulang
Mao kini balitang nagbagang
Nakaapektar gyud sa atong panginabuhi
Kay diri nagsalig ang atong mga kalaki

Ang huwaw kay usa ka natural nga panghitabo
Busa angay kini pangandaman ug maayo
Gikan sa mga kadagkuan ug magamhanan
Hangtod sa mga munolupyo sa kabalayan

Kita magtinabangay
Para kini mamatay
Tubig di usik-usikan apan angay tigumon
Mao kini akong ambit sa tanang Sugbuanon!

Bisdak nga Lupang Hinirang

Maisog nga nasud
Perlas sa habagatan
Kayo sa dughan
Buhi kini kanimo

Yutang giila
Balay ka sa bayani
Sa mga day-ug
Di ikaw palupig

Sa dagat ug bukid
Sa hangin ug sa langit nga bughaw
Maanyag nga pulong
Ug kanta sa gihigugmang gawasnon

Ang sidlak sa bandila muy
Mapasigarbong pagdaog
Ang bitoon ug adlaw niya
Magpabilin nga masilakon

Yuta sa adlaw, sa kalipay ug pagmahal
Imo ko gigakos sa gugma
Kami malipayon ug andam na nga
Mamatay alang ug para nimo